BÀI 95. CÁC CHỨC NĂNG CỦA GAN

 Con người là động vật cao cấp nhất của vũ trụ. Mỗi bộ phận của con người đều có tác dụng, công dụng riêng nhưng là một thể thống nhất để tạo con người vĩ đại. Tim và gan, chắc chắn là hai bộ phận quan trọng nhất của cơ thể. Một để mang máu đi khắp cơ thể, một để lọc, thải độc tố. Nó làm việc 24/24, không ngừng nghỉ. Hôm nay chúng ta bàn luận về gan – một bộ phận cơ thể mà người đời thường nói rằng “To gan, lớn mật” để chỉ ai dám chống chọi luật pháp của triều đình.

GAN CÓ NHIỆM VỤ

- Chuyển hoá glucid: tổng hợp, dự trữ và giải phóng glycogen.

- Chuyển hoá protid: tổng hợp protein huyết tương, khử amin của các acid amin, tạo urê.

- Chuyển hoá lipid: tổng hợp lipoprotein, phospholipid, cholesterol; tạo mật, liên hợp các muối mật; oxy hóa các acid béo.

- Chuyển hóa chất khoáng: dự trữ sắt, đồng và các chất khoáng khác.

- Chuyển hóa vitamin: chuyển hóa caroten thành vitamin A, vitamin K xúc tác quá trình hình thành prothrombin. Ngoài ra gan còn là cơ quan dự trữ vitamin A, D, K...

- Khử độc:

Gan là một cơ quan khử độc quan trọng của cơ thể đối với các độc tố nội sinh, các độc tố do vi khuẩn, độc tố của rượu, của thuốc… 

Các chức năng trên bị ảnh hưởng nhiều bởi tình trạng dinh dưỡng của bệnh nhân.

                            Hình ảnh gan bình thường và gan bị xơ.

Chế độ ăn trong xơ gan

Theo Bệnh viện 103, xơ gan là bước tiến triển tận cùng của các tổn thương ở gan. Trong giai đoạn cấp tính tế bào gan bị thoái hóa mỡ rồi hoại thư, khi bệnh tiến triển tới xơ gan thì các tế bào thoái hoá hoặc hoại thư sẽ bị xơ hóa dần dần, xơ hóa lan ra xung quanh tế bào gan. Đồng thời cơ năng gan suy yếu dần dần.

Xơ gan là do ngộ độc kéo dài (như rượu), xơ gan do thiếu dinh dưỡng (thiếu protein) ở những bệnh nhân có tiền sử viêm gan siêu vi trùng với chế độ ăn không tốt thì dễ dẫn đến xơ gan.

Trên thực tế ở một số nước, chế độ ăn thiếu protein kéo dài cũng sẽ phát sinh xơ gan. Ấn Độ, châu Phi, có nhiều trẻ bị suy dinh dưỡng rất nặng và bị xơ gan vì ăn uống kém, thiếu chất đạm. Nhiều trường hợp đã được cứu sống bằng chế độ ăn tuy bệnh nặng.

Liệu pháp ăn uống có tác dụng hỗ trợ, cải thiện, hồi phục chức năng của tế bào gan bị suy yếu nhưng còn có thể hồi phục được. Tuy nhiên, nó không có tác dụng trực tiếp đến các triệu chứng tăng áp lực ở tĩnh mạch cửa, xảy ra khi xơ hoá đã cố định

Cách áp dụng chế độ ăn:

- Cần phải áp dụng chế độ ăn nhiều protein giống như chế độ của viêm gan giai đoạn hồi sức, tức là protein khoảng 1,5 đến 2g/ kg cân nặng.

Nên dùng sữa vì sữa có nhiều protid tốt và nhiều methionin bảo vệ gan. Thực phẩm thứ hai cần chú ý là trứng, nên dùng trứng gà vì lipid ít hơn trứng vịt, protein của trứng có giá trị sinh học cao nhất so với mọi loại thức ăn.  Hiện nay, người ta coi đạm của trứng là đạm chuẩn để từ đó so sánh với các thực phẩm khác. Trong đạm của trứng chứa đầy đủ 10 loại acid amin cần thiết (lysin, methionin, tryptophan, phenylalanin, threonin, valin, leucin, izoleucin, arginin và histidin). 

Ngoài ra dùng thêm thịt, cá, đậu phụ để tăng thêm nguồn đạm cho bệnh nhân.

                         Xơ gan là bước tiến triển tận cùng của các tổn thương ở gan. 

- Nếu xơ gan kèm theo phù, cổ trướng thì cho bệnh nhân ăn nhạt, giảm muối.

- Nếu xơ gan giai đoạn cuối thì phải giảm protein, đủ nhu cầu tối thiểu để duy trì cân bằng nitơ, nếu nhiều quá dễ đưa đến hôn mê gan, khoảng 0,6- 0,7 g/ kg cân nặng.

                           Nguồn: Hà An https://dantri.com.vn/